Gmina Koło

Rozdział 11a Kodeksu Wyborczego

Mężowie zaufania i obserwatorzy społeczni

Art. 103a. § 1. Pełnomocnik wyborczy lub osoba przez niego upoważniona ma prawo wyznaczyć po jednym mężu zaufania do komisji wyborczych, o których mowa w art. 152 § 2.

Jeżeli jednak komitet wyborczy nie zarejestrował kandydatów lub list kandydatów we wszystkich okręgach wyborczych, mężów zaufania reprezentujących ten komitet można wyznaczyć tylko do obwodowych komisji wyborczych na obszarze okręgu, w którym komitet ten zarejestrował kandydata lub listę kandydatów.

(..) § 3. Mężem zaufania może być osoba mająca czynne prawo wyborcze, która nie kandyduje w wyborach ani nie jest komisarzem wyborczym, pełnomocnikiem wyborczym, pełnomocnikiem finansowym, urzędnikiem wyborczym lub członkiem komisji wyborczej. 

3. Mężowie zaufania wyznaczeni przez pełnomocników wyborczych komitetów wyborczych, które zarejestrowały listę kandydatów na radnych w okręgu wyborczym, dla którego jest właściwa komisja, lub zarejestrowały kandydata na wójta w danej gminie mogą być obecni podczas wszystkich czynności wykonywanych przez komisję. Do każdej komisji pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego spełniającego powyższy warunek lub osoba przez niego upoważniona może wyznaczyć po jednym mężu zaufania (art. 103a § 1 Kodeksu wyborczego). Mężowie zaufania danego komitetu wyborczego mogą zmieniać się w ciągu pracy komisji. Jednakże po zamknięciu lokalu wyborczego po zakończeniu głosowania, mężowie zaufania nie mogą się zmieniać w trakcie czynności komisji związanych z ustalaniem wyników głosowania w obwodzie.

4. Mężowie zaufania przed przystąpieniem do swoich czynności przedstawiają przewodniczącemu komisji dokument tożsamości oraz zaświadczenie podpisane przez pełnomocnika wyborczego lub upoważnioną przez niego osobę.

Na podstawie przedłożonego komisji zaświadczenia, w którym wskazana będzie m.in. nazwa komitetu wyborczego, członek komisji weryfikuje uprawnienie do wyznaczenia męża zaufania przez dany komitet. Sprawdzenia, czy dany komitet wyborczy jest do tego uprawniony należy dokonać poprzez weryfikację, czy komitet ten zarejestrował listę kandydatów na radnych w okręgu wyborczym, dla którego jest właściwa komisja, lub zarejestrował kandydata na wójta w danej gminie. Sprawdzenia można dokonać na podstawie obwieszczeń o zarejestrowanych listach kandydatów na radnych i zarejestrowanych kandydatach na wójta, o których mowa w pkt 24 ppkt 3 i 7-9. W przypadku wątpliwości komisja zwraca się o pomoc w tej sprawie do urzędu gminy. Jest to istotne z uwagi na konieczność zapobieżenia wystawienia osobie wyznaczonej przez nieuprawniony komitet wyborczy zaświadczenia stwierdzającego spełnienie warunków niezbędnych do wypłaty diety, o którym mowa w pkt 174 ppkt 2 lit. a, albo zaświadczenia usprawiedliwiającego nieobecność w pracy wykonywaniem zadań męża zaufania, o którym mowa w pkt 174 ppkt 2 lit. b.

Jeżeli zaświadczenie wystawiła osoba upoważniona przez pełnomocnika wyborczego, mąż zaufania okazuje również oryginał lub kserokopię tego upoważnienia. Zaświadczenia mogą różnić się między sobą wyglądem i układem graficznym, ale ich treść musi odpowiadać wzorowi ustalonemu przez Państwową Komisję Wyborczą.

5. Przebywając w lokalu komisji mężowie zaufania zobowiązani są do noszenia w widoczny sposób identyfikatora z imieniem, nazwiskiem, funkcją oraz nazwą komitetu wyborczego, który reprezentują. Identyfikatory nie mogą zawierać elementów agitacji wyborczej.

6. Przewodniczący komisji informuje mężów zaufania o przysługujących im prawach i wskazuje miejsce w lokalu komisji, z którego będą mogli obserwować przebieg czynności wykonywanych przez komisję. Poza tym przewodniczący komisji prowadzi ewidencję czasu przebywania mężów zaufania w lokalu wyborczym, o czym mowa w pkt 174 ppkt 1 oraz pkt 175 i 176.

7. Mężowie zaufania mają prawo w szczególności:

1) być obecni podczas wszystkich czynności komisji wyborczej, do której zostali wyznaczeni;

2) być obecni w lokalu wyborczym w czasie przygotowania głosowania, w trakcie głosowania i podczas ustalania wyników głosowania oraz sporządzania protokołów głosowania;

3) obserwować liczenie głosów przez komisję i ustalanie przez nią wyników głosowania;

4) zgłaszać przewodniczącemu komisji na bieżąco uwagi i zastrzeżenia;

5) być obecni przy sprawdzaniu prawidłowości ustalenia wyników głosowania;

6) wnosić uwagi do właściwych protokołów głosowania, z wymienieniem konkretnych zarzutów;

7) występować o wydanie kopii właściwych protokołów głosowania;

8) być obecni przy wprowadzaniu danych do sieci elektronicznego przesyłania danych z protokołów głosowania do właściwej terytorialnej komisji wyborczej;

9) być obecni przy przewożeniu i przekazywaniu protokołów głosowania.

8. Mężowie zaufania nie mogą w szczególności:

1) wykonywać żadnych czynności członka komisji;

2) pomagać wyborcom w głosowaniu ani udzielać im wyjaśnień;

3) liczyć ani przeglądać kart do głosowania przed rozpoczęciem głosowania, w trakcie głosowania i po jego zakończeniu – nie mogą dotykać kart w żadnym momencie;

4) wykonywać żadnych czynności związanych z głosowaniem korespondencyjnym, tj. np. wyjmować kopert na kartę do głosowania, zwanych także w wytycznych „kopertami na karty do głosowania”, lub oświadczeń o osobistym i tajnym oddaniu głosu z kopert zwrotnych, ani też wyjmować kart do głosowania z kopert na kartę do głosowania, tj. nie mogą mieć żadnego kontaktu fizycznego z kopertami, kartami do głosowania i oświadczeniami – nie mogą dotykać kopert zwrotnych, kopert na kartę do głosowania, kart do głosowania i oświadczeń.

9. Od podjęcia przez komisję pracy przed rozpoczęciem głosowania do podpisania protokołów głosowania czynności komisji mogą być rejestrowane przez mężów zaufania z wykorzystaniem własnych urządzeń rejestrujących (np. kamerą lub telefonem komórkowym). Przepisy Kodeksu wyborczego przewidują tylko rejestrację czynności komisji (bez transmisji).

10. Dozwolone jest rejestrowanie wyłącznie czynności komisji. Niedopuszczalne jest nagrywanie np. spisu wyborców, czynności wykonywanych przez wyborców, w tym momentu okazywania dokumentu ze zdjęciem, czy też stawiania przez wyborcę znaku „x” na karcie do głosowania. Kodeks wyborczy, mimo uprawnienia do rejestrowania czynności komisji, nie zwalnia mężów zaufania z obowiązków wynikających z innych przepisów prawa, w tym w szczególności dotyczących ochrony danych osobowych i dóbr osobistych.

11. Wykonywanie uprawnień mężów zaufania, w tym rejestrowanie czynności komisji, nie może:

1) utrudniać pracy komisji;

2) zakłócać przebiegu głosowania i powagi głosowania;

3) naruszać przepisów powszechnie obowiązujących, w tym m.in. dotyczących:

a) tajności głosowania,

b) ochrony danych osobowych,

c) ochrony prawa do wizerunku,

d) prawa do ochrony prywatności.

Przewodniczący komisji lub jego zastępca, wobec mężów zaufania oraz członków komisji, zobowiązany jest do:

1) prowadzenia ewidencji czasu przebywania mężów zaufania w lokalu wyborczym, sporządzonej według wzoru określonego w załączniku nr 2 do wytycznych. 

2) wydania mężowi zaufania zaświadczenia.